Luật hóa việc bồi thường khi hàng không “delay”: Cần thiết để bảo vệ hành khách

Ngành hàng không Việt Nam đang tăng trưởng nhanh. Tuy nhiên, tình trạng chậm và hoãn chuyến bay vẫn diễn ra thường xuyên. Nhiều hành khách coi việc “delay” vài tiếng là chuyện bình thường. Họ chỉ nhận được một lời xin lỗi hoặc thông báo ngắn “vì lý do khai thác”.

Trước thực tế này, nhiều đại biểu Quốc hội cho rằng đã đến lúc phải luật hóa việc bồi thường khi chuyến bay bị chậm hoặc hủy. Đây là cách bảo vệ quyền lợi hành khách và nâng cao trách nhiệm của hãng hàng không.

Không thể “xin lỗi cho qua”

Trong phiên thảo luận về Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi), đại biểu Trần Công Phàn (TP. Hồ Chí Minh) nhấn mạnh: giữa hành khách và hãng bay là hợp đồng vận chuyển. Hành khách mua vé nghĩa là họ trả tiền cho dịch vụ đúng giờ, đúng hành trình. Khi hãng không thực hiện đúng cam kết, họ phải bồi thường.

Ông cho rằng, cụm từ “vì lý do khai thác” là nguyên nhân chủ quan. Đó không phải yếu tố khách quan như thời tiết hay an ninh. Vì vậy, hành khách có quyền được bảo vệ và đòi bồi thường.

Đại biểu Lê Hữu Trí (Khánh Hòa) cũng nêu tình trạng chậm chuyến diễn ra quá phổ biến. Nhiều chuyến bay chậm còn lâu hơn thời gian bay thực tế. Theo ông, điều này thể hiện kỷ luật trong ngành hàng không chưa nghiêm. Nó làm mất thời gian, gây thiệt hại và ảnh hưởng xấu đến hình ảnh quốc gia.

Cần quy định rõ ràng, minh bạch

Các đại biểu thống nhất rằng cần có quy định cụ thể về trách nhiệm và bồi thường khi chuyến bay bị chậm hoặc hủy. Việc bồi thường không chỉ là tiền bạc mà còn là sự tôn trọng khách hàng.

Đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương (Khánh Hòa) cho rằng bảo vệ hành khách chính là bảo vệ uy tín quốc gia. Bà đề nghị luật hóa quyền được thông tin, hỗ trợ và bồi thường khi chậm, hủy chuyến hoặc mất hành lý. Ngoài ra, hãng bay phải công khai giá vé, phụ thu và điều kiện hoàn vé để tránh “phí ẩn”.

Đại biểu Trần Đình Chung (Đà Nẵng) đề xuất quy định bồi thường phải được ghi rõ trong luật, không chỉ ở thông tư. Ông cũng kiến nghị xác định mốc thời gian chậm chuyến, ví dụ từ 4 giờ trở lên phải bồi thường, để bảo đảm minh bạch và công bằng.

Quy định hiện nay: còn nhiều bất cập

Bộ Giao thông Vận tải hiện đã quy định mức bồi thường cho hành khách. Hãng bay phải bồi thường khi chậm trên 4 giờ, trừ trường hợp do thời tiết hoặc lý do khách quan. Tuy nhiên, mức bồi thường hiện chỉ từ 200.000 đến 400.000 đồng. Con số này quá thấp so với thiệt hại thực tế.

Ngoài ra, lý do “khai thác” được dùng rất rộng. Nó bao gồm việc máy bay về trễ, chậm xoay vòng hoặc lỗi kỹ thuật. Đây là nguyên nhân chủ quan, nhưng hãng bay ít khi bị xử lý. Hành khách hầu như không nhận được bồi thường tương xứng.

Nhiều đại biểu cho rằng, phải đưa quy định này vào luật để có tính ràng buộc cao hơn. Khi đó, hãng bay sẽ phải thực hiện nghiêm túc, tránh việc đổ lỗi chung chung.

Hạ tầng sân bay – nguyên nhân sâu xa của “delay”

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh thừa nhận: tình trạng chậm chuyến còn do hạ tầng sân bay chưa đạt chuẩn. Nhiều sân bay như Nội Bài hay Tân Sơn Nhất chưa đủ khoảng cách an toàn giữa các đường băng. Một số nơi thiếu bãi đỗ, gây tắc nghẽn và trễ dây chuyền.

Ông cũng cho biết, sân bay Long Thành đang được xây dựng theo tiêu chuẩn quốc tế. Khi hoàn thành, hệ thống này sẽ giúp giảm đáng kể tình trạng chậm, hoãn chuyến. Tuy nhiên, trong lúc chờ đợi, các hãng bay vẫn phải có trách nhiệm hỗ trợ hành khách đầy đủ. Người chịu thiệt không thể chỉ nhận một lời xin lỗi.

Những đề xuất cụ thể khi sửa luật

Các đại biểu đề xuất nhiều nội dung cụ thể trong Luật Hàng không sửa đổi:

1. Xác định rõ thời gian chậm chuyến phải bồi thường
   – Chậm từ 2 giờ: hãng cung cấp nước uống và thông tin.
   – Chậm từ 4 giờ: bồi thường bằng tiền hoặc phiếu dịch vụ.
   – Chậm từ 6 giờ: hỗ trợ ăn uống, nghỉ ngơi cho hành khách.

2. Phân biệt nguyên nhân chủ quan và khách quan
   – Nếu do lỗi kỹ thuật, nhân sự hoặc sắp xếp chuyến bay, hãng phải bồi thường.
   – Nếu do thời tiết, thiên tai hoặc lệnh của cơ quan quản lý, hãng được miễn.

3. Minh bạch trong thông báo
   – Hãng phải công khai lý do chậm chuyến và thời gian dự kiến khởi hành.
   – Thông tin phải có tại sân bay, website và tin nhắn cho hành khách.

4. Điều chỉnh mức bồi thường hợp lý hơn
   – Mức bồi thường cần phản ánh đúng thiệt hại, không chỉ mang tính tượng trưng.

5. Tăng cạnh tranh trong ngành hàng không
   – Khuyến khích các doanh nghiệp tư nhân, kể cả nước ngoài, tham gia thị trường.
   – Cạnh tranh giúp cải thiện chất lượng dịch vụ và giảm tình trạng chậm chuyến.

Góc nhìn từ AirAsia Cargo: Đúng giờ là uy tín

Là đơn vị tiên phong trong vận tải hàng không, AirAsia Cargo ủng hộ mạnh mẽ việc luật hóa quy định bồi thường khi “delay”. Dù tập trung vào vận chuyển hàng hóa, chúng tôi hiểu rõ tầm quan trọng của đúng giờ và trách nhiệm.

Trong vận chuyển hàng hóa, mỗi phút chậm đều gây thiệt hại. Vì thế, AirAsia Cargo luôn đặt tính đúng giờ làm tiêu chuẩn hàng đầu. Chúng tôi cam kết:

• Thông báo kịp thời khi có thay đổi hành trình.

• Hỗ trợ khách hàng điều chỉnh kế hoạch.

• Tối ưu quy trình khai thác để hạn chế chậm trễ.

• Thực hiện nghiêm các quy định về bồi thường và khiếu nại.

Khi có luật rõ ràng, các hãng bay sẽ hoạt động chuyên nghiệp hơn. Hành khách và đối tác cũng yên tâm hơn khi lựa chọn dịch vụ hàng không Việt Nam.

Kết luận

Việc luật hóa bồi thường khi chuyến bay bị chậm hoặc hủy là bước đi cần thiết. Nó không chỉ bảo vệ hành khách mà còn nâng cao uy tín của ngành hàng không Việt Nam.

Khi quy định rõ ràng, hãng bay có trách nhiệm, hành khách được tôn trọng, ngành hàng không sẽ phát triển bền vững hơn. Đây cũng là cách để Việt Nam khẳng định hình ảnh một quốc gia năng động, hiện đại và đáng tin cậy trong khu vực.