Hàng không Việt Nam chưa thu hút nhà đầu tư nước ngoài: Lý do tại sao

Thực trạng hàng không Việt Nam

Ngành hàng không Việt Nam có nhiều tiềm năng phát triển. Tuy nhiên vẫn chưa thể thu hút các nhà đầu tư nước ngoài một cách mạnh mẽ. Các vấn đề về quy định chặt chẽ và kinh doanh khó khăn đang là rào cản lớn. Tại một hội thảo gần đây, Hội đồng Tư vấn Du lịch (TAB) đã đưa ra nhiều giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn cho lĩnh vực hàng không và du lịch, bao gồm việc đề xuất Chính phủ khuyến khích thành lập các hãng hàng không mới.

Hạn chế về quy định pháp luật

Một trong những đề xuất quan trọng của TAB là bỏ thủ tục quản lý cấp phép thành lập hãng bay theo Luật Đầu tư sửa đổi 2016, thay vào đó là áp dụng thủ tục của Luật Hàng không. Điều này nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc thành lập các hãng hàng không mới. Hiện tại, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài chỉ được cấp giấy phép kinh doanh vận chuyển hàng không khi vốn góp không quá 34%. Điều này theo điều 110 của Luật Hàng không dân dụng. Hơn nữa, đại diện pháp luật phải là công dân Việt Nam và người nước ngoài chỉ được chiếm tối đa một phần ba thành viên trong bộ máy điều hành.

Thách thức trong kinh doanh hàng không

Kinh doanh trong lĩnh vực hàng không hiện nay “vô cùng khó khăn”. Bà Nguyễn Thị Phương Thảo, Chủ tịch HĐQT Vietjet, đã ví von rằng tỷ phú muốn trở thành triệu phú thì hãy làm hàng không. Phát biểu của bà nhấn mạnh mức độ khó khăn và rủi ro cao trong ngành này. CEO Bamboo Airways, ông Lương Hoài Nam, cũng chia sẻ rằng các hãng không dám thuê tàu bay về khai thác do chi phí đầu vào quá cao và triển vọng có lãi không rõ ràng.

Lợi nhuận và sự khó khăn

Chủ tịch ACV, ông Lại Xuân Thanh, cũng cho biết rằng các nhà đầu tư trong và ngoài nước đều “bỏ của chạy lấy người” vì không nhìn thấy lợi nhuận khi đầu tư vào hàng không. Thậm chí, ACV quản lý 21 cảng hàng không. Nhưng trong đó chỉ có 6 cảng lớn có lãi, trong khi 11 sân bay lỗ và 4 hòa vốn. Điều này cho thấy mức độ khó khăn trong việc duy trì và phát triển các cảng hàng không.  Mặc dù Nhà nước đã có những sự đầu tư nhất định vào ngành này.

Sự rút lui của các nhà đầu tư

Thực tế trên thị trường cũng chứng minh cho quan điểm của ông Thanh. Tập đoàn Qantas (Australia) đã rút khỏi Pacific Airlines (trước đây là Jetstar Pacific). Tập đoàn này cũng tặng lại 30% cổ phần cho Vietnam Airlines từ cuối năm 2021. Cổ đông chiến lược Nhật Bản ANA Holdings cũng giảm tỷ lệ sở hữu tại Vietnam Airlines. Tỷ lệ này đã giảm từ 8,77% xuống 5,62% vào năm 2021. Những động thái này cho thấy sự khó khăn và không hấp dẫn của thị trường hàng không Việt Nam.

Những cơ hội bỏ lỡ

Một số ông lớn giàu tiềm lực cũng nhanh chóng rút chân dù mới chớm bước vào thị trường. Đầu năm 2020, Vingroup bất ngờ công bố dừng dự án Vinpearl Air.  Mặc dù dự án này đã gần tới những bước cuối trong thủ tục thành lập hãng hàng không. Tương tự, ông Johnathan Hạnh Nguyễn cũng quyết định thôi lập hãng bay chở hàng IPP Air Cargo vào cuối năm 2022 để tránh gây thêm thiệt hại cho các hãng còn thua lỗ.

Tỷ lệ góp vốn và quyền kiểm soát

Tỷ lệ khống chế vốn góp của đối tác ngoại trong hãng hàng không nội địa cũng được cho là điều kiện kém hấp dẫn. Ông Lương Hoài Nam cho biết tỷ lệ góp vốn này khiến nhà đầu tư không đủ quyền phủ quyết và tham gia sâu hơn vào quyết định chiến lược và hoạt động kinh doanh. Trong khi đó, các nước trong khu vực như Thái Lan, Indonesia, Campuchia đều cho phép nhà đầu tư ngoại góp 49% vốn, Philippines là 40%.

Đề xuất nới trần góp vốn

Bamboo Airways đã đề xuất cho phép nới trần góp vốn của nhà đầu tư ngoại lên 49%. Tuy nhiên, Bộ Kế hoạch & Đầu tư phản hồi chưa có cơ sở pháp lý xem xét đề xuất này. Việc tăng vốn góp của nhà đầu tư nước ngoài lên 49% cũng cần được xem xét thận trọng.

Hỗ trợ từ nhà nước

Trong lúc chưa thể tìm kiếm thêm nguồn lực lớn từ các đối tác ngoại, Chủ tịch Vietravel Airlines Nguyễn Quốc Kỳ cho rằng đã đến lúc Chính phủ cần ngồi lại cùng các hãng để bàn các giải pháp cụ thể giúp doanh nghiệp vượt qua khó khăn và phát triển bền vững. Hầu hết các hãng bay trong nước mong muốn Nhà nước hỗ trợ một số chính sách. Cụ thể như giảm thuế môi trường với nhiên liệu bay, phí cho các đường bay quốc tế mới, phí cất/hạ cánh, và giảm lãi suất cho các doanh nghiệp hàng không, du lịch.

Kết luận

Thị trường hàng không Việt Nam hiện tại chưa thể hấp dẫn các nhà đầu tư ngoại. Sự kém hấp dẫn này do nhiều yếu tố như quy định pháp luật chặt chẽ, chi phí kinh doanh cao và lợi nhuận thấp. Mặc dù có tiềm năng phát triển lớn, nhưng những rào cản này cần được giải quyết. Từ đó tạo điều kiện thuận lợi hơn cho sự tham gia của các hãng hàng không nước ngoài. Điều này không chỉ giúp tăng tính cạnh tranh, giảm giá vé mà còn thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành hàng không Việt Nam.

Xem thêm: Thách thức trong vận tải hàng không

Xem thêm: VẬN CHUYỂN CỦ SEN KHÔ ĐI ĐÀI LOAN