Việc thành lập một hãng hàng không mới tại Việt Nam đang gặp phải nhiều thách thức đáng kể. Từ yêu cầu vốn điều lệ lớn cho đến các thủ tục hành chính phức tạp. Những rào cản này không chỉ ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp tư nhân. Mà còn làm chậm quá trình phát triển của ngành hàng không.
Yêu Cầu Vốn Điều Lệ Cao
Tại tọa đàm “Nghị quyết 68 – Cơ hội của các hãng bay tư nhân Việt Nam” diễn ra vào ngày 10/7, TS. Nguyễn Sỹ Dũng, thành viên Hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng. Đã chỉ ra rằng một trong những rào cản lớn nhất đối với các doanh nghiệp tư nhân là yêu cầu về vốn tối thiểu khi thành lập hãng hàng không. Theo quy định hiện hành, doanh nghiệp cần có vốn điều lệ từ 700 đến 1.300 tỷ đồng. Tùy thuộc vào quy mô đội bay. Điều này khiến nhiều doanh nghiệp không đủ khả năng tài chính bị loại ngay từ “vòng gửi xe”.
Ông Dũng nhấn mạnh rằng các doanh nghiệp nên được phép khởi đầu với quy mô nhỏ. Và dần dần mở rộng bằng cách đầu tư thêm máy bay và tăng vốn. Ông cho rằng Nhà nước không nên áp đặt các điều kiện quá cứng nhắc trong giai đoạn khởi đầu. Điều này sẽ tạo ra cơ hội cho nhiều doanh nghiệp mới tham gia vào thị trường.
Thủ Tục Bảo Dưỡng Tàu Bay
Một vướng mắc khác mà các doanh nghiệp gặp phải là quy định về bảo dưỡng tàu bay. Hiện tại, doanh nghiệp phải có năng lực bảo dưỡng riêng hoặc hợp tác với các đơn vị được cấp phép. Dẫn đến tình trạng hợp đồng bảo dưỡng gần như độc quyền. Điều này khiến các doanh nghiệp không thể đàm phán về chi phí hoặc chất lượng dịch vụ. Tạo ra gánh nặng tài chính không cần thiết.
Cạnh Tranh Trong Dịch Vụ Mặt Đất
Các dịch vụ kinh doanh mặt đất như suất ăn hàng không, bốc dỡ hành lý và quản lý sân bay cũng cần được mở rộng để tạo ra sự cạnh tranh lành mạnh. Hiện nay, chi phí thuê sân bay và dịch vụ mặt đất thiếu cạnh tranh, làm gia tăng gánh nặng cho các hãng hàng không tư nhân. Ông Dũng kêu gọi Nhà nước cần sớm điều chỉnh các quy định, chuyển từ quản lý cấp phép sang hậu kiểm. Nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các doanh nghiệp.
Quy Định Thủ Tục Cấp Phép
Theo TS. Lương Hoài Nam, Tổng giám đốc Bamboo Airways, sau năm 2016, các hãng bay tư nhân phải trải qua thêm thủ tục giấy chứng nhận đầu tư để được cấp phép. Trong khi đó, những hãng hàng không lớn như Vietjet hay Vietnam Airlines chỉ cần một giấy phép kinh doanh vận tải hàng không. Điều này tạo ra sự bất bình đẳng giữa các hãng hàng không mới và cũ. Và cần được sửa đổi để đảm bảo sự công bằng và minh bạch.
Cơ Hội Tiếp Cận Đầu Tư
Một vấn đề lớn khác là cơ hội tiếp cận đầu tư và khai thác tại các sân bay. Vietnam Airlines đã tích lũy được quỹ đất lớn tại các sân bay, giúp họ triển khai các dịch vụ phục vụ cho hệ sinh thái hàng không khép kín. Ngược lại, các hãng hàng không tư nhân như Bamboo Airways lại không có quỹ đất. Do đó không thể đầu tư phát triển hệ sinh thái riêng của mình. Ông Nam cho biết, hiện không có cơ chế nào cho phép các hãng hàng không tư nhân tiếp cận quỹ đất trong sân bay để đầu tư và kinh doanh.
Khó Khăn Trong Việc Thu Hút Đầu Tư Nước Ngoài
Ngoài ra, việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực hàng không cũng gặp nhiều khó khăn. Các quy định về quyền của nhà đầu tư nước ngoài hiện vẫn bị hạn chế, khiến họ không có quyền tự quyết trong các quyết định quan trọng. Điều này đã khiến nhiều nhà đầu tư nước ngoài như ANA (Nhật Bản). Và Qantas (Australia) rút lui khỏi các khoản đầu tư trước đây vào các hãng hàng không Việt Nam.
Giải Pháp Cải Cách
Để cải thiện tình hình, TS. Nguyễn Sỹ Dũng đề xuất Bộ Xây dựng cần xem xét điều kiện để mở cửa thị trường và tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp mới tham gia. Ông nhấn mạnh rằng cần có cơ chế linh hoạt để điều chỉnh theo mùa vụ và đặc thù từng đường bay.
Bà Trịnh Thị Hương, Phó cục trưởng Cục Phát triển doanh nghiệp tư nhân và kinh tế tập thể (Bộ Tài chính), cũng nhấn mạnh rằng việc tháo gỡ các điểm nghẽn thể chế là điều kiện tiên quyết để các hãng hàng không tư nhân có thể tham gia và phát triển thực chất. Chính phủ dự kiến sẽ thành lập Ban chỉ đạo quốc gia thực hiện Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân, với mục tiêu tháo gỡ các rào cản chính sách và thúc đẩy doanh nghiệp tư nhân phát triển.
Kết Luận
Tóm lại, việc thành lập một hãng hàng không mới tại Việt Nam đang đối mặt với nhiều rào cản từ yêu cầu vốn, thủ tục hành chính đến cơ hội tiếp cận đầu tư. Để ngành hàng không tư nhân phát triển bền vững, cần có những cải cách mạnh mẽ và đồng bộ từ phía Nhà nước, nhằm tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi và công bằng cho tất cả các doanh nghiệp.
